Krew – jej funkcja jest niezwykle ważna dla prawidłowego działania organizmu. Jednak jest ona zróżnicowana osobniczo, przez co wyróżnić można cztery podstawowe grupy krwi – A, B, AB i 0. Dodatkowo pojawia się czynnik Rh, który jeszcze bardziej je urozmaica. Czym jeszcze różnią się od siebie poszczególne grupy krwi oraz jakie to ma znaczenie dla zdrowia ludzkiego?
Krew – charakterystyka
Krew to niezwykle istotna tkanka w organizmie człowieka, która przez cały czas krąży w naczyniach krwionośnych. Należy ona do tkanek łącznych zbudowanych z płynnego osocza oraz elementów morfotycznych, takich jak erytrocyty, leukocyty czy trombocyty. Krew pełni ważne funkcje w organizmie, ponieważ:
- transportuje do komórek tlen i zabiera z nich dwutlenek węgla,
- transportuje składniki odżywcze dla komórek,
- transportują hormony oraz inne substancje międzykomórkowe,
- bierze udział w reakcji obronnej organizmu,
- umożliwia prawidłową regulację temperatury ciała,
- umożliwia zasklepianie ran,
- pełni funkcję podporową,
- umożliwia utrzymanie stałego pH w organizmie.
Każdy człowiek, oczywiście w zależności od wieku czy płci ma średnio od czterech do sześciu litrów krwi. Średnio na kilogram masy ciała przypada ok. 75 ml, a do tego różnicuje się ją z uwagi na obecne antygeny na powierzchni między innymi erytrocytów. Dzięki temu wyróżnić można poszczególne grupy krwi.
Grupy krwi, układ Rh i Kell – charakterystyka
Grupy krwi odróżnia się na podstawie obecności antygenów na powierzchni erytrocytów. Pojawiają się one około 5-6 tygodnia życia płodu, jednak ich pełne ukształtowanie zaczyna się dopiero między 6-18 miesiącem życia dziecka. Zostały one odkryte przez australijskiego lekarza, badacza i uczonego – Karla Landsteiner w 1901 roku. Kilka lat później Ludwik Hirszfeld i Emil von Dungern rozpoczęli naukę o grupach krwi i wprowadzili do dziś używane oznaczenia – A, B, AB, 0, które przyjęte zostały dopiero w 1928 roku. Obecnie do najważniejszych układów grup krwi należą układy AB0, Rh i Kell. Czym one dokładnie są?
Grupa krwi A
Charakteryzuje się obecnością na erytrocytach antygenu A, a w osoczu znajdują się przeciwciała anty-B. Oznacza to, że w zależności od obecności czynnika Rh, krew można:
- oddać dla osób posiadających grupę krwi A i AB,
- wziąć od osób posiadających grupę krwi A i 0.
Jest jedną z najczęściej występujących grup krwi. Z historycznego punktu widzenia grupa krwi A powstała na podstawie grupy krwi 0. Jej geneza sięga czasów, gdy człowiek dopiero rozpoczynał etap zbieractwa i koczownictwa, przez co urozmaica się dieta o ilość roślin jadalnych. W ten sposób układ pokarmowy i trawienny osób z grupą krwi A jest świetnie przystosowany do trawienia i przyswajania białka z roślin strączkowych i ryb. Niestety jednak osoby te są bardziej podatne na zachorowania poprzez niższą odporność. Grupa krwi pośrednio może również wpłynąć na charakter człowieka, przez co osoby z grupa krwi A są bardziej konserwatywne, cierpliwe, uparte, lojalne oraz skryte.
Grupa krwi B
Charakteryzuje się obecnością na erytrocytach antygenu B, a w osoczu znajdują się przeciwciała anty-A. Oznacza to, że w zależności od obecności czynnika Rh, krew można:
- oddać dla osób posiadających grupę krwi B i AB,
- wziąć od osób posiadających grupę krwi B i 0.
Grupa krwi B powstała poprzez mutacje genetyczne, jakie wystąpiły na przestrzeni tysięcy lat, i które miały związek między innymi ze zmianami klimatu oraz dietą. Składała się ona przede wszystkim z roślin oraz mięsa, dlatego trawienie obu tych pokarmów nie sprawia tym osobom problemu. Osoby z grupą krwi B posiadają dobrze funkcjonujący układ pokarmowy oraz wysoką odporność, którą zawdzięczają niezwykle silnemu układowi immunologicznemu. Jednak w wielu przypadkach organizm osób z grupa krwi B może wydzielać zbyt duże dawki kortyzolu, co skutkować może biegunkami lub zapaleniem jelit czy żołądka. Charakter osób z grupa krwi B najczęściej skupia się wokół kreatywności, optymistycznego nastawienia, empatii czy łatwością w nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich.
Grupa krwi 0
Charakteryzuje się brakiem obecności na erytrocytach antygenów A i B, a w osoczu pojawiają się przeciwciała zarówno anty-A, jak i anty-B. Oznacza to, że w zależności od obecności czynnika Rh, krew można:
- oddać dla osób posiadających grupę krwi A, B, 0 i AB,
- wziąć od osób posiadających grupę krwi 0.
Wykształciła się ona najwcześniej w toku ewolucji człowieka. Dość często spotkać można osoby z grupą krwi 0 Rh+, jednak układ 0 Rh- jest stosunkowo rzadko spotykany. Osoby posiadające grupę krwi 0 charakteryzuje niezwykle silny układ immunologiczny. Jego zbyt duża aktywności może być przyczyną wielu chorób autoimmunologicznych, które wiążą się z atakiem na własne komórki. Cechy najlepiej opisujące osoby z grupą krwi 0 to duża ambicja, pewność siebie, arogancja czy skłonności przywódcze. Reagują one również zdecydowanie lepiej w sytuacjach stresowych.
Grupa krwi AB
Charakteryzuje się obecnością na erytrocytach antygenów A i B, a w osoczu natomiast nie ma żadnych przeciwciał. Oznacza to, że w zależności od obecności czynnika Rh, krew można:
- oddać dla osób posiadających grupę krwi AB,
- wziąć od osób posiadających grupę krwi A, B, 0 i AB.
Jest jedną z najmłodszych oraz najrzadziej występujących grup krwi na świecie. Osoby z grupą krwi AB w zależności od sytuacji przejawiają cechy każdej z istniejących grup krwi. Oznacza to, że układ hormonalny funkcjonuje jak u osób z grupą krwi 0, układ trawienny, jak w przypadku osób grup krwi A, a jeśli wzbogaci się dietę mięsem, to jak u posiadaczy grupy B. Z uwagi na fakt braku przeciwciał w osoczu, osoby z grupą krwi AB są mniej narażone na choroby autoimmunologiczne. Jeśli chodzi o charakter, to wyróżnić tutaj można racjonalność, niezdecydowanie oraz pamiętliwość.
Układ Rh
Jest to drugi najistotniejszy układ krwi człowieka. Przejawia się poprzez występowanie na erytrocytach aż 49 antygenów, jednak tylko jednej jest najbardziej immunogenny – antygen lub czynnik D. Posiada go niemal 85% ludzi na świecie (czyli ma układ Rh+), a pozostałe 15 % go nie posiada (czyli ma układ Rh-). Obecność czynnika D jest niezależna wobec występowania antygenów A i B, dlatego, np. w grupie krwi AB Rh+ wyróżnić można obecność antygenu A, B i D. Z obecności układu Rh wynika konflikt serologiczny, który często określa się jako reakcję układu odpornościowego matki. Występuje on, kiedy:
- matka nie ma antygenu D, czyli posiada grupę Rh-,
- ojciec ma antygen D, czyli posiada grupę Rh+,
- dziecko dziedziczy antygen D po ojcu i ma grupę Rh+.
Konflikt serologiczny występuje, kiedy to nawet niewielka ilość erytrocytów dziecka trafi do krwi matki. To właśnie wtedy układ immunologiczny produkuje przeciwciała Rh, które poprzez atakowanie krwinek dziecka powodują ich hemolizę. Przyczynia się do choroby hemolitycznej płodu lub noworodka.
Układ Kell
Układ Kell jest równie ważnym układem krwi, co układ AB0 czy Rh. Składa się 28 antygenów kodowanych przez geny znajdujące się na chromosomie siódmym. W układzie Kella stwierdza się obecność antygenu K, który podobnie jak czynnik D charakteryzuje się wysoka immunogennością, przez co może być przyczyną konfliktu serologicznego między matką, a dzieckiem.
Znajomość swojej grupy krwi często może wyjaśnić temperament człowieka oraz jego skłonności do chorób. Jednak mechanizm ten jest o wiele bardziej skomplikowany, a liczne choroby współistniejące czy mutacji w genach mogą zmieniać predyspozycje. Nie zmienia to faktu, że krew jest niezwykle ważną tkanką w organizmie człowieka, a grupy krwi mają kluczowe znaczenie podczas transfuzji.
